Uyuduğunuzda, vücudunuz dinlenmeyi sağlayan bir dizi değişiklikten geçer. Uyku, beynin ve vücudun yavaşlamasına ve iyileşme süreçlerine girmesine izin vererek, ertesi gün ve uzun vadede daha iyi fiziksel ve zihinsel performansı teşvik eder.
Uyumadığınızda olan şey, bu temel süreçlerin kısa devre yapmasıdır. Bu durum düşünme yeteneğini, konsantrasyonu, enerji seviyelerini ve ruh halini etkilemektedir. Sonuç olarak, ihtiyacınız olan uykuyu almak çok önemlidir.
Uyku, Gece Boyunca Nasıl Değişir?
Vücudun hemen hemen her parçası uyku sırasında önemli değişiklikler yaşar. Uykuya daldıktan sonra beyindeki binlerce nöron uyanıklıktan uyku durumuna geçer, vücut boyunca sinyaller gönderir.
Uykunun biyolojik rolü hala tam olarak anlaşılmasa da araştırmalar, kardiyovasküler ve bağışıklık sistemlerini güçlendirdiğini ve metabolizmayı düzenlemeye yardımcı olduğunu gösteriyor.
Normal bir uyku döneminde, dört ila beş uyku döngüsünden geçersiniz. Her uyku döngüsü, dört ayrı uyku evresinden oluşur. Uykunun 4 evresi ise hızlı göz hareketi (REM) ve REM dışı uyku (NREM) olmak üzere iki kategoriye ayrılmaktadır. Bu kategoriler önemlidir çünkü REM uykusu sırasında olanlar, REM olmayan evrelerde olanlardan önemli ölçüde farklıdır.
Uykunun evrelerini daha iyi anlamak için “Uyku Döngüsü ve Uykunun Evreleri”ni anlattığımız içeriğimizi inceleyebilirsiniz.
Uyku Sırasında Vücudumuzda ve Beynimizde Neler Olur?
Nefes
NREM uyku sırasında solunum yavaşlar, derin uyku evresinde ise en düşük hızlarına ulaşır. REM uykusu sırasında solunum hızlanır ve düzensizleşebilir.
Nabız
Solunumda olduğu gibi, kalp hızı da 1. evrede yavaşlamaya başlarken ve en yavaş hızına 3. evre olan derin uykuda ulaşır. Öte yandan, REM uykusu sırasında nabız neredeyse uyanıkken olduğu gibi hızlanır.
Kas Tonusu
NREM uykunun her aşamasında kaslar yavaş yavaş gevşer ve vücudun toplam enerji harcaması düşer. REM aşamasında, kasların çoğu atoni olarak bilinen kasılmama durumundadır. Bu durum, rüya içeriğine yanıt olarak bacakların ve kolların sallanmasını önler.
Beyin Aktivitesi
Uyku sırasında ölçüldüğünde, beyin dalgaları her uyku aşamasıyla ilişkili net modeller gösterir. NREM uykunun ilk bölümlerinde beyin dalgaları önemli ölçüde yavaşlar; ancak evre 2 ve 3’te çok sayıda hızlı beyin aktivitesi patlaması vardır.
REM uykusunda beyin aktivitesi hızlanır ve belirgin şekilde farklı beyin dalgaları gösterir. Yüksek beyin aktivitesi, REM uykusunun canlı rüya görme ile en çok ilişkili aşama olarak bilinmesinin nedenidir.
REM uykusunun kritik bilişsel yetenekleri etkinleştirdiği düşünülmektedir. Hafıza konsolidasyonu da dahil olmak üzere, ancak beyin aktivitesi azalmış olsa bile REM olmayan uykunun da uyanıkken uygun beyin işlevini kolaylaştırmada rol oynadığına inanılıyor.
Rüya Görmek
Uyku sırasında ölçüldüğünde, beyin dalgaları her uyku aşamasıyla ilişkili net modeller gösterir. NREM uykunun ilk bölümlerinde beyin dalgaları önemli ölçüde yavaşlar; ancak evre 2 ve 3’te çok sayıda hızlı beyin aktivitesi patlaması vardır.
REM uykusunda beyin aktivitesi hızlanır ve belirgin şekilde farklı beyin dalgaları gösterir. Yüksek beyin aktivitesi, REM uykusunun canlı rüya görme ile en çok ilişkili aşama olarak bilinmesinin nedenidir.
REM uykusunun kritik bilişsel yetenekleri etkinleştirdiği düşünülmektedir. Hafıza konsolidasyonu da dahil olmak üzere, ancak beyin aktivitesi azalmış olsa bile REM olmayan uykunun da uyanıkken uygun beyin işlevini kolaylaştırmada rol oynadığına inanılıyor.
Hormon Seviyeleri
- Uykuyu artırmaya yardımcı olan melatonin salgılanması.
- Kemik ve kas gelişiminin yanı sıra metabolizmayı destekleyen büyüme hormonunun salgılanması.
- Vücudun stres tepki sisteminin bir parçası olan kortizol salgılanması.
- İştahı kontrol etmeye yardımcı olan leptin ve grelin salgılanması.
- Hormon seviyeleri farklı uyku evrelerinde dalgalanırken, uyku kalitesi de gündüz hormon üretimini etkileyebilir.
Uyku, vücudun iç saati yani sirkadiyen ritmi, çok sayıda hormonun üretimini düzenlemede önemli bir rol oynar:
Uyku Sorunlarınız Olduğunda Ne Olur?
Uyku problemleriniz olduğunda, normalde uyku sırasında olanlardan gelen onarıcı faydaları alamayabilirsiniz. Spesifik etkiler uyku probleminin tipine ve nedenine bağlıdır.